Świadczenia rodzinne - niestety bez zmian

Świadczenia rodzinne - niestety bez zmian

Na ostatnim posiedzeniu Rady Ministrów 31 lipca 2018 r. rząd przyjął rozporządzenie w sprawie wysokości dochodu rodziny albo dochodu osoby uczącej się, stanowiących podstawę ubiegania się o zasiłek rodzinny i specjalny zasiłek opiekuńczy, wysokości świadczeń rodzinnych oraz wysokości zasiłku dla opiekuna.

To ważny akt prawny dla beneficjentów systemu świadczeń rodzinnych otrzymujących świadczenia pieniężne w wysokościach ustalanych co 3 lata. Zgodnie z przepisami ustawy o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów, procedurze weryfikacji podlega również wysokość zasiłku dla opiekuna. Kwoty przyjętych w rozporządzeniu świadczeń mają obowiązywać od 1 listopada 2018 roku oraz - w przypadku zasiłku pielęgnacyjnego (II etap podwyższania) od 1 listopada 2019 roku.

OPZZ był zaangażowany w prace nad weryfikacją kwot tych świadczeń, w ramach Rady Dialogu Społecznego upoważnionej ustawowo do negocjacji ze stroną rządową kwot świadczeń, zarówno rodzinnych jak i w pomocy społecznej. Niestety, porozumienie z rządem w ramach RDS było od początku niemożliwe, z uwagi na brak kompromisu rządu i w zasadzie zamknięcie negocjacji już na ich wstępie (propozycje zostały już przez Radę Ministrów w dniu 15 maja br.), dlatego wysokości świadczeń rodzinnych będą obowiązywać na kolejne 3 lata w wersji przyjętej w rozporządzeniu.

Czym skutkują przyjęte wysokości świadczeń dla ich odbiorców?

Najbardziej cieszą przepisy gwarantujące znaczące wsparcie dla osób niepełnosprawnych i ich opiekunów, o co także zabiegało OPZZ od lat.

W przypadku zasiłku pielęgnacyjnego ostatni wzrost miał miejsce w 2006 roku – jego podwyższenie będzie dotyczyć ok. 912 tys. osób niepełnosprawnych. Odnośnie świadczeń dla opiekunów niepełnosprawnych (specjalnego zasiłku opiekuńczego i zasiłku dla opiekuna) podwyższenie kwot obejmie ok. 70 tys. osób. Nie bez znaczenia jest fakt, że te świadczenia nie były podwyższane od lat: od 1 stycznia 2013 r. w przypadku specjalnego zasiłku opiekuńczego i od 15 maja 2014 r. w przypadku zasiłku dla opiekuna. Obecnie ma to się zmienić, i tak, od 1 listopada 2018 roku zasiłek pielęgnacyjny będzie wynosił 184,42 zł (wzrosto 31,42 zł), a od 1 listopada 2019 roku - 215,84 zł (wzrost o 31,42 zł). Rząd zdecydował też o zwiększonej o 100 zł kwocie zasiłku dla opiekuna, która od 1 listopada 2018 roku będzie wynosiła 620 zł, podobnie o 100 zł ma wzrosnąć specjalny zasiłek opiekuńczy (także do kwoty 620 zł)

W przypadku wskazanych powyżej świadczeń kierowanych do osób niepełnosprawnych, jako OPZZ domagaliśmy się trochę więcej.

Proponowaliśmy, aby zasiłek pielęgnacyjny wynoszący obecnie 153 zł, już w I etapie weryfikacji tj. od 1 listopada 2018 roku wzrósł do kwoty 215, 84 zł, co uzasadnialiśmy koniecznością urealnienia wysokości tego świadczenia, nie podnoszonego od 2006 roku w ramach ustawowej weryfikacji. Odnośnie zasiłków dla opiekunów (specjalny zasiłek opiekuńczy i zasiłek dla opiekuna) uważamy, że docelowo zasadne jest podjęcie prac nad zmianami systemowymi, zwłaszcza w kontekście ostatnich protestów i oczekiwań środowiska, a propozycję rządu podwyższającą te kwoty o 100 zł jest oceniamy jako zbyt niską. Przypomnijmy, że podczas ostatniej weryfikacji tych świadczeń tj. 3 lata temu (2015 r.) strona związkowa proponowała 665 zł, tj. o 22 % wzrostu (od kwoty 520 zł), co i tak wówczas uznaliśmy za żenująco niskie świadczenie.

O ile świadczenia pieniężne dla osób niepełnosprawnych i ich opiekunów można uznać za krok w dobrą stronę – nie do zaakceptowania są, zgodnie z uchwalonym rozporządzeniem, wysokości kryteriów dochodowych uprawniających do zasiłku rodzinnego i innych świadczeń rodzinnych. Pozostają one na obecnie obowiązującym poziomie i od 1 listopada 2018 roku będą wynosić: kryterium dochodowe ogólne – 674 zł, a kryterium dochodowe dla rodziny z dzieckiem niepełnosprawnym – 764 zł.

OPZZ proponowało wzrost: w przypadku kryterium dochodowego ogólnego - do kwoty 851 zł, a w przypadku kryterium dochodowego dla rodziny z dzieckiem niepełnosprawnym – 921 zł. Dla nas to wysokości, które z jednej strony adekwatnie ujmują wydatki gospodarstw domowych ogółem opracowane na podstawie koszyka wsparcia dochodowego rodzin, a z drugiej muszą uwzględniać perspektywę kolejnych 3 lat ich obowiązywania. Propozycja rządu nie bierze pod uwagę nawet prognozowanego wskaźnika inflacji do 2021.

Kryteria dochodowe dla świadczeń rodzinnych są niezwykle ważne, bo od nich naliczane są inne świadczenia pieniężne w tym obszarze, w tym szczególnie szereg zasiłków rodzinnych. Niestety, będą one na poziomie ustalonym w 2015 roku, co w perspektywie wydatków rodzin do 2021 roku, nie nastraja optymistyczne.

OPZZ negatywnie ocenił te rozwiązania, jednak będą one obowiązywały
od 1 listopada 2018 roku i będą wynosiły:

  • zasiłek rodzinny na dziecko do ukończenia 5. roku życia – 95 zł,
  • zasiłek rodzinny na dziecko w wieku powyżej 5. roku życia do ukończenia 18 roku życia – 124 zł,
  • zasiłek rodzinny na dziecko w wieku powyżej 18. roku życia do ukończenia 24. roku życia – 135 zł,
  • dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu urodzenia dziecka – 1 000 zł,
  • dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego – 400 zł,
  • dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka – 193 zł, nie więcej jednak niż 386 zł na wszystkie dzieci,
  • dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej – 95 zł na trzecie i następne dzieci uprawnione do zasiłku,
  • dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego: do 5. roku życia – 90 zł, a powyżej 5 roku życia do ukończenia 24. roku życia – 110 zł,
  • dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego – 100 zł,
  • dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania: na pokrycie wydatków związanych z zamieszkaniem w miejscowości, w której znajduje się szkoła – 113 zł oraz na pokrycie wydatków związanych z dojazdem do miejscowości, w której znajduje się szkoła – 69 zł,
  • jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia dziecka – 1 000 zł,
  • świadczenie rodzicielskie – 1 000 zł.

Także kryterium dochodowe, uprawniające do jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia dziecka, także pozostaje na obecnie obowiązującym poziomie i od 1 listopada 2018 r. ma wynosić 1 922 zł.

Kolejne 3 lata pokażą na ile przyjęte przez rząd kwoty będą adekwatne do wydatków rodzin korzystających ze świadczeń rodzinnych. Nawet przyjęty w tym obszarze mechanizm ,,złotówka za złotówkę”, może okazać się niewystarczającym narzędziem, które przez OPZZ od lat jest także promowane do przyjęcia w innych regulacjach, jak świadczenie wychowawcze czy pomoc społeczna.