Opinia OPZZ dot. Tarczy Antykryzysowej

Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych w odpowiedzi na przesłany projekt rządowej Tarczy Antykryzysowej wystosowało do Premiera Mateusza Morawieckiego pismo z uwagami do poszczególnych jej punktów, którego treść przedstawiamy poniżej:

Pan

Mateusz Morawiecki

Prezes Rady Ministrów

Warszawa

W odpowiedzi na wiadomość elektroniczną z dnia 21 marca 2020 r. w sprawie tzw. Tarczy Antykryzysowej (projekt ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw, projekt ustawy o udzielaniu pomocy publicznej w celu ratowania lub restrukturyzacji przedsiębiorców, projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie instytucji rozwoju) przedstawiam opinię Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych do tej inicjatywy.

Uwagi ogólne

Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych nie dostrzega w projektach aktów prawnych stanowiących Tarczę Antykryzysową żadnych instrumentów wsparcia ze strony budżetu państwa. Tak naprawdę Tarcza Antykryzysowa to po prostu propozycja pomocy dla pracowników na umowach o pracę, na umowach cywilno-prawnych, samozatrudnionych i mikroprzedsiębiorstw przez pracowników, którzy uczciwie zasilali przez lata Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz Fundusz Pracy, redukując fundusz płac, a tym samym swoje wynagrodzenia miesięczne o prawie 3%. Zdaniem OPZZ nie po to pracownicy latami sumiennie przekazywali środki ze swojego funduszu płac na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i na Fundusz Pracy, aby teraz – w obliczu znaczącej redukcji dochodu i widma bezrobocia - otrzymać z nich symboliczne wsparcie. Co więcej, procedury udzielania wsparcia są niejasne i skomplikowane, i tak naprawdę w każdym pojedynczym przypadku wymagałyby profesjonalnego doradztwa prawnego.

Dodatkowo, zapowiedź zwolnienia ze składek ZUS na 3 miesiące niektórych podmitów to tak naprawdę wygenerowanie kosztów po stronie pracowników, którzy w przyszłości „zapłacą” za to niższymi emeryturami.

Nie ma naszej zgody na przerzucanie kosztów kryzysu na pracowników.

Zdaniem OPZZ, w obecnej sytuacji rozprzestrzeniania się COVID-19, priorytetowym celem rządu musi być ochrona miejsc pracy i wynagrodzeń pracujących. Realizacja zaprojektowanych przepisów a także odwrócenie negatywnych trendów w gospodarce nie będą możliwe, jeśli pracownicy utracą pracę i wynagrodzenia, w wyniku czego zmniejszy się popyt wewnętrzny i eksport. Dlatego OPZZ proponuje, aby zagwarantować pracującym - śladem innych krajów, których finanse publiczne są w gorszej kondycji a wzrost gospodarczy w ostatnich latach niższy niż w Polsce - 100% dotychczasowego wynagrodzenia. Państwo winno wziąć na siebie ciężar sfinansowania 60% wynagrodzenia; pozostałe 40% powinno powinni sfinansować pracodawcy, którym należy odroczyć spłatę zobowiązań publiczno-prawnych. Uważamy, że wynagrodzenia pracowników winny zostać zwolnione z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Warunkiem wsparcia przedsiębiorcy powinno być utrzymanie miejsc pracy w okresie otrzymywania pomocy i co najmniej 12 miesięcy po jej zakończeniu. Zaproponowana powyżej zamiana zasad wynagradzania pracowników w okresie przestoju ekonomicznego pozwoli uniknąć wielu problemów społecznych i ryzyka zwiększenia transferów socjalnych. Pobudzi także popyt wewnętrzny, kluczowy dla wzrostu gospodarczego. Należy zauważyć, że środki przeznaczone na wynagrodzenia wrócą do budżetu państw w postaci podatków, w tym podatku VAT i akcyzy, zapewniając środki na zaplanowane w Tarczy Antykryzysowej inwestycje. Bez wątpienia nie jest korzystna dla gospodarki sytuacja, w której wielu pracujących w okresie przestoju lub spadku obrotów gospodarczych w następstwie wystąpienia COVID-19 otrzyma niższą pensję, nawet w wysokości nieprzekraczającej minimalnego wynagrodzenia za pracę, dlatego warto wprowadzić zaproponowaną przez OPZZ propozycję i zwiększyć proponowaną wartość wsparcia dla pracowników w ramach pierwszego filara Tarczy Antykryzysowej. Powinna ona być wyższa niż 30 mld zł.

Rozpatrując projekt ustawy z punktu widzenia prawidłowej legislacji, zauważamy, że w wielu miejscach zaprojektowane przepisy są nadmiernie rozbudowane, zawiłe i nieczytelne, a konstrukcje prawne dodatkowo utrudniają ich interpretację. Dotyczy to w szczególności zbiurokratyzowanych przepisów określających tryb i formy pomocy udzielanej pracownikom i przedsiębiorcom w przypadku przestoju ekonomicznego i obniżonego wymiaru czasu pracy. Ich interpretacja i stosowanie w praktyce mogą nastręczyć wiele trudności przedsiębiorcom. Niepokoi ponadto, że pomoc przedsiębiorcom i pracownikom zostanie udzielona najwcześniej dopiero za kwiecień – to zbyt późno. W sytuacji pojawienia się pierwszych informacji o planach redukcji zatrudnienia, ograniczenia produkcji i wymiaru czasu pracy pracujących a także zapowiedzi ogłaszania upadłości przez przedsiębiorstwa niezbędne jest uproszczenie procedur i niezwłoczne uruchomienie szybkiej procedury pomocy pracującym i przedsiębiorstwom. W związku z dającym się przewidzieć narastaniem zatorów płatniczych i podatkowych oraz uruchomieniem lawiny bankructw firm powinien zostać zawieszony obowiązek zgłoszenia wniosku o upadłość firmy lub dopuszczona powinna zostać nacjonalizacja przedsiębiorstw. Biorąc pod uwagę dynamikę rozwoju epidemii w Chinach i Włoszech, należy przyjąć, że również w Polsce zagrożenie wywołane COVID-19 nie minie w okresie do czerwca br., co w praktyce oznacza, że projektowane przepisy powinny uwzględniać wielomiesięczny horyzont czasowy, bez konieczności ich wielokrotnego ich przedłużania. Ponadto, wątpliwości budzi kwota, jaką minister właściwy do spraw pracy przeznaczy na wypłatę dofinansowania wynagrodzeń (800 ml zł), którą uznajemy za zbyt niską wobec skali wyzwań, oraz fakt, że wnioski dotyczące pomocy z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych będą rozpatrywane do wyczerpania środków na ten cel.Uwzględniając, że celem świadczenia jest wsparcie pracowników i utrzymanie miejsc pracy zasadne jest, aby w budżecie państwa zostały przewidziane wystarczające środki na wsparcie wszystkich wniosków.

Nie ulega wątpliwości, że nadzwyczajna sytuacja wywołana pandemią koronawirusa może nieść za sobą dalekosiężne i dramatyczne skutki społeczno-ekonomiczne. Jest ona poważnym zagrożeniem dla funkcjonowania gospodarki, przedsiębiorstw, a w konsekwencji dla osób utrzymujących się z pracy i ich rodzin. Ograniczenie do minimum negatywnych społeczno-gospodarczych skutków COVID-19 wymaga inicjowania odważnych i nowatorskich rozwiązań, które przede wszystkim doprowadzą do utrzymania miejsc pracy i utrzymania wysokości dochodów gospodarstw domowych. Wzorem innych państw zmagających się z pandemią koronawirusa należałoby zatem oczekiwać zainicjowania przez rząd wsparcia finansowego z budżetu państwa na zabezpieczenie dochodów obywateli do czasu zakończenia kryzysu związanego z COVID-19. Tylko w ten sposób utrzymamy standard życia obywateli na niezmienionym poziomie, co w konsekwencji przełoży się na utrzymanie w tym trudnym okresie optymizmu konsumenckiego, co z kolei pozwoli na płynne przyspieszenie rozwoju gospodarczego w Polsce po kryzysie. Niestety, ale propozycje przestawione przez rząd w tzw. Tarczy Antykryzysowej nie idą w kierunku tych rozwiązań.

Wsparcie adresowane do uczestników rynku pracy, w tym do pracowników, o których mowa w projekcie ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw, tj.:

wnioski o przyznanie świadczeń na rzecz ochrony miejsc pracy na dofinansowanie wynagrodzenia pracowników objętych przestojem ekonomicznym lub obniżonym wymiarem czasu pracy, w następstwie wystąpienia COVID-19 (art. 15g ust. 1),
środki na opłacanie składek na ubezpieczenia społeczne pracowników należnych od pracodawcy na podstawie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych od przyznanych świadczeń (art. 15g ust. 2),
jednorazowe (art 15zs ust. 1) w wysokości 2080 zł lub w szczególnych wypadkach wypłacone po raz drugi (art. 15zt ust. 1) – łącznie 4160 zł - świadczenie postojowe dla osób, o których mowa w art. 15zr, wraz z kosztami obsługi wypłaty tego świadczenia,
dofinansowanie przez starostów części kosztów wynagrodzeń pracowników oraz należnych od tych wynagrodzeń składek na ubezpieczenia społeczne, w przypadku spadku obrotów gospodarczych w następstwie wystąpienia COVID-19 (art. 15zza),
udzielenie przez starostów jednorazowej pożyczki w wysokości do 5000 zł na pokrycie bieżących kosztów prowadzenia działalności gospodarczej mikroprzedsiębiorcy (art. 15zzc), która wraz z odsetkami podlega umorzeniu, pod warunkiem, że mikroprzedsiębiorca przez okres 6 miesięcy od dnia jej udzielenia nie zmniejszy stanu zatrudnienia w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy w stosunku do stanu zatrudnienia na dzień 29 lutego 2020 r.

ma być udzielane wyłącznie ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych lub Funduszu Pracy. Nie przewiduje się na te działania żadnych dodatkowych środków.

Z treści art. 31a ust. 1 wynika, że Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej przeznacza na wypłaty związane z dofinansowaniem wynagrodzeń pracowników objętych przestojem ekonomicznym lub obniżonym wymiarem czasu pracy oraz na środki na opłacanie składek na ubezpieczenia społeczne pracowników należnych od pracodawcy na podstawie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych od przyznanych świadczeń kwotę do 800 mln. zł. Wprost przy tym mówi się, że wnioski o dofinansowanie rozpatrywać się będzie według kolejności ich wpływu, do wyczerpania środków (art. 15g ust. 20). W sytuacji jednak wykorzystania limitu wydatków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych na 2020 rok przed upływem roku budżetowego, środki na wypłatę powyższych świadczeń zostaną powiększone o nieoprocentowaną pożyczkę ze środków Funduszu Pracy.

Warto zauważyć przy tym, że Fundusz Pracy będzie obsługiwał wypłatę świadczeń postojowych (art. 15zr), dofinansowanie części kosztów wynagrodzeń pracowników oraz należnych od tych wynagrodzeń składek na ubezpieczenia społeczne, w przypadku spadku obrotów gospodarczych (art. 15zza), udzielenie jednorazowo pożyczki w wysokości do 5000 zł na pokrycie bieżących kosztów prowadzenia działalności gospodarczej mikroprzedsiębiorcy (art. 15zzc) oraz kosztów o których mowa w art. 15zzf-15zzh (art. 31r ust 1), czyli koszty zapewnienia prawidłowego funkcjonowania rynku finansowego, jego stabilność, bezpieczeństwo, a także ochronę interesów uczestników tego rynku (art. 15zzf), koszty związane z zapewnieniem prawidłowego funkcjonowania rynku ubezpieczeniowego (art. 15zzg), koszty związane z zawieszeniem postępowań i kontroli w sprawach: (1) prowadzonych na podstawie ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa, (2) celno-skarbowych, (3) o których mowa w art. 15f ust. 9 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (art. 15zzh).

Zabezpieczenie do 800 mln zł w Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, w obliczu potencjalnych potrzeb z tym związanych, uważamy za znacząco niewystarczające. Dodatkowo obciążenie Funduszu Pracy dofinansowaniem FGŚP, w sytuacji wykorzystania jego środków, uznajemy za działanie nieodpowiedzialne z punktu widzenia zasobów Funduszu Pracy. Przypominamy, że głównym zadaniem Funduszu Pracy jest aktywizacja zawodowa, łagodzenie skutków bezrobocia, przeciwdziałanie bezrobociu, wypłata środków na zasiłki dla osób bezrobotnych oraz promocja zatrudnienia. W sytuacji potencjalnego gwałtownego wzrostu bezrobocia, powiększania się liczby biednych pracujących i skali zatrudnienia niepełnowymiarowego, co w obecnej sytuacji nie jest nieprawdopodobne, może się okazać, że nie ma środków w Funduszu Pracy na wypłatę zasiłków dla bezrobotnych i sfinansowanie walki z innymi negatywnymi zjawiskami na rynku pracy. Szacunki MOP wskazują na możliwość wzrostu globalnego bezrobocia o 5,3 miliona (wedle scenariusza optymistycznego) i 24,7 miliona (wedle scenariusza pesymistycznego). Wzrost bezrobocia w Polsce jest zagrożeniem bardzo realnym i jest w związku z tym zasadne, by powiatowe urzędy pracy zabezpieczały środki Funduszu Pracy w ramach ustalonych kwot środków Funduszu Pracy (limitów) na podwyższenie zasiłku dla bezrobotnych, którego wysokość jest przedmiotem krytyki m.in. Komitetu Niezależnych Ekspertów w związku z niewypełnianiem zobowiązań wynikających z Europejskiej Karty Społecznej.

Jednym słowem, wszystko wskazuje na to, że za kryzys oraz za ratowanie pracowników, osób wykonujących pracę na podstawie umów cywilno-prawnych, samozatrudnionych, mikroprzedsiębiorców oraz za koszty związane z zapewnieniem prawidłowego funkcjonowania instytucji finansowych, ubezpieczeniowych i celno-skarbowych zapłacą pracownicy i osoby bezrobotne.

Ważne w kontekście skupienia się na antykryzysowych działaniach wyłącznie na środkach zgromadzonych w Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Funduszu Pracy jest także to, że w ostatnich latach środki gromadzone w obu funduszach celowych były wydawane przez rząd niezgodnie z ich przeznaczeniem. Dla przykładu w 2019 r. zaplanowano pokryć z Funduszu Pracy koszty rozwoju instytucji opieki nad dziećmi w wieku do trzech lat (200 mln zł) i dopłaty do pracowniczych planów kapitałowych (600 mln zł), sfinansować wsparcie kobiet w ciąży i rodzin w ramach programu „Za życiem” (10 mln zł) oraz koszty związane z realizacją staży podyplomowych oraz specjalizacjami lekarzy, lekarzy dentystów, pielęgniarek i położnych w kwocie ponad 2,2 mld zł. Natomiast z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych postanowiono sfinansować wynagrodzenia i składki za młodocianych pracowników. Ta nieodpowiedzialna polityka rządu, który wykorzystywał środki Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Funduszu Pracy do finansowania pomysłów legislacyjnych, na które nie znajdował pokrycia w budżecie może się teraz zemścić kosztem tysięcy miejsc pracy i dochodów pracowników.

Warto dodatkowo zauważyć, że w wielu przypadkach samozatrudnieni korzystali z możliwości odprowadzania preferencyjnych składek na ubezpieczenie społeczne i dobrowolnie nie odprowadzali składek na Fundusz Pracy. To oznacza, że świadczenie postojowe (art. 15zr) powinno być wypłacane z innych źródeł. Ponadto osoby zatrudnione na umowie o dzieło nie odprowadzają żadnych składek na ubezpieczenie społeczne, w tym również tych na Fundusz Pracy.

Wyraźnie podkreślamy, że w przekazanych nam projektach zabrakło rozwiązań:

związanych z uproszczeniem i przyśpieszeniem procedur ochrony wynagrodzenia z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, w sytuacji upadłości pracodawcy,
zwiększenia wysokości zasiłku dla bezrobotnych do poziomu przewidzianego konwencją 168 MOP, czyli do poziomu co najmniej 50% ostatnio pobieranego wynagrodzenia – dla pracowników tracących pracę,
wprowadzających zakaz wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę z przyczyn niedotyczących pracownika w okresie otrzymywania wsparcia i 12 miesięcy po zakończeniu tego okresu.

Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych domaga się, aby środki Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Funduszu Pracy przeznaczać zgodnie z celami tych funduszy oraz w sposób znaczący wesprzeć budżetu państwa działania mających na celu utrzymanie miejsc pracy i utrzymanie na niezmienionym poziomie dochodów pracowników.

Uwagi szczegółowe

Zwolnienie ze składek ZUS na 3 miesiące niektórych podmiotów, jeśli ich przychody spadły o 50%

Projekt zostanie prawdopodobnie o to rozwiązanie uzupełniony, zgodnie z zapowiedzią prezydenta.

Należy jednak zwrócić uwagę na długoterminowe negatywne skutki dla samego Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - już obecnie jest on obciążony wypłatą 100 proc. wynagrodzeń tych osób na mocy przyznania zasiłku opiekuńczego. Należy także pamiętać, że emerytura opiera się na systemie repartycyjnym i ma charakter umowy pokoleniowej, a wypłacane emerytury finansowane są ze składek osób aktualnie pracujących. Stąd każde zwolnienie ze składek na ubezpieczenie społeczne powinno być rekompensowane Funduszowi Ubezpieczeń Społecznych z budżetu państwa.

Ochrona zdrowia

W projekcie ustawy nie wskazuje się wprost, jakie rozwiązania rząd planuje wprowadzić w związku z finansowaniem tzw. III filara skierowanego bezpośrednio do systemu opieki zdrowotnej. W założeniach wskazywano, że 7,5 mld zł będą dodatkowymi środkami przeznaczonymi m.in. na funkcjonowanie jednoimiennych szpitali zakaźnych, modernizację bazy szpitalnej czy inne formy wsparcia, także skierowane wprost do pracowników (środki ochrony osobistej, dodatkowe wynagrodzenia wynikające ze zwiększonych obowiązków i warunków pracy personelu itp.). W obecnie przedstawionym projekcie ustawy nie dostrzegamy tych rozwiązań, podobnie brakuje rzetelnych symulacji finansowych w Ocenie Skutków Regulacji. Tym bardziej nie do zaakceptowania jest wskazanie możliwości wykorzystania środków z funduszu zapasowego NFZ na działania związane z COVID 19. Fundusz zapasowy NFZ powinien być wykorzystywany na pokrycie kosztów świadczeń opieki zdrowotnej pacjentów, zwłaszcza, że w ostatnich dniach pojawiły się informacje Funduszu o stopniowych ograniczeniach przyjęć pacjentów, w tym także na zabiegi różnego rodzaju wykonywane planowo. Projekt uwzględnia jedynie zmiany związane z finansowaniem świadczeń opieki zdrowotnej, w tym transportu sanitarnego, wykonywane w związku z Funduszem Przeciwdziałania COVID-19 (zasilanego wpłatami środków pieniężnych od jednostek sektora finansów publicznych, środkami europejskimi itp.) – ale brak jest konkretów co do zakresu i wysokości finansowania zadań.

Dodatkowo, wobec braku możliwości prowadzenia działalności przez przedsiębiorstwa uzdrowiskowe, niezbędne jest zabezpieczenie świadczeń na dofinansowanie wynagrodzeń pracowników, co z uwagi na niskie płace w branży uzdrowiskowej jest niezbędnym warunkiem utrzymania miejsc pracy, zabezpieczenia przed masowymi zwolnieniami,przeciwdziałaniu bezrobociu podczas stanu kryzysu i przetrwania sektora uzdrowisk w Polsce.

Zmiany w zakresie dodatkowego zasiłku opiekuńczego

Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych pozytywnie ocenia zaproponowane zmiany w zakresie:

poszerzenia kręgu uprawnionych do dodatkowego zasiłku opiekuńczego o ubezpieczonego zwolnionego od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o umiarkowanym i znacznym stopniu niepełnosprawności do ukończenia 18 lat albo orzeczeniem o niepełnosprawności, w przypadku zamknięcia placówki oraz sprawującego opiekę nad chorym dorosłym niepełnosprawnym członkiem rodziny, w przypadku zawieszenia działalności placówek dziennego pobytu,
poszerzenia sytuacji, w której zasiłek opiekuńczy będzie przysługiwać przy niemożności sprawowania opieki przez nianię lub dziennego opiekuna,
wprowadzenia elastycznego mechanizmu wydłużenia okresu pobierania zasiłku opiekuńczego (uprawnienie Rady Ministrów).

Rozszerzenie grona beneficjentów dodatkowego zasiłku opiekuńczego o rodziców dzieci niepełnosprawnych jest realizacją postulatu OPZZ.

Negatywnie jednak należy ocenić to, że projekt nie przewiduje rozszerzenia prawa do dodatkowego zasiłku opiekuńczego na rodziców dzieci między 8 a 15 rokiem życia. (art. 1 zmiana 2).

Dodatkowo, Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych uważa, że w przypadku osób, które są zmuszone do osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem w przypadku zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola, szkoły lub innej placówki, do których uczęszcza dziecko albo niemożności sprawowania opieki przez nianię lub dziennego opiekuna z powodu COVID-19, dodatkowy zasiłek opiekuńczy powinien wynosić 100% podstawy wymiaru zasiłku. W tym sensie, w art. 4 OPZZ proponuje dodać ust. 4 w brzmieniu: „4. Dodatkowy zasiłek opiekuńczy wynosi 100% podstawy wymiaru zasiłku”.

Zmiany w zakresie badań lekarskich

Proponowana zmiana treści projektu w części pozwalającej na tymczasowe odstąpienie od wykonywania okresowych badań profilaktycznych wynikających z przepisów art. 229 § 2 zdanie pierwsze i § 4 - 5 ustawy – Kodeks pracy jest nie wystarczająca i w ocenie OPZZ powinny być ważne w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii i w okresie do 90 dni następujących po ich odwołaniu

Co do profilaktycznych badań wstępnych i kontrolnych – propozycja przewiduje wykonanie takiego rodzaju badań przez lekarza, który nie jest związany umową z pracodawcą na wykonywanie zadań służby medycyny pracy, alternatywnie: posiadającego niezbędne kwalifikacje do wykonywania badań profilaktycznych lub nieposiadającego tego rodzaju kwalifikacji. Co do drugiej sytuacji należy wziąć pod uwagę zastrzeżenie zakazu powierzania pracownikowi prac szczególnie niebezpiecznych do czasu uzyskania orzeczenia od lekarza uprawnionego (art. 1 zmiana 8).

Biorąc jednak pod uwagę ujęcie kwestii dotyczącej badań okresowych w wielu aktach prawnych uwzględniających specyfikę konkretnych zawodów, Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych proponuje wprowadzenie klauzuli generalnej wydłużającej ważność badań okresowych pracowników wynikających z Kodeksu pracy i innych ustaw, rozporządzeń oraz innych aktów prawnych. Badania te powinny być ważne w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii i w okresie do 90 dni następujących po ich odwołaniu.

Wydłużenie terminów ważności orzeczeń o czasowej niezdolności do pracy

Pozytywnie oceniamy regulacje zakładające wydłużenie terminu ważności orzeczeń o częściowej niezdolności do pracy, o całkowitej niezdolności do pracy, o całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji, o niezdolności do samodzielnej egzystencji, o okolicznościach uzasadniających ustalenie uprawnień do świadczenia rehabilitacyjnego, wydanych przez lekarzy orzeczników i komisje lekarskie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na czas określony, stanowiących podstawę do przyznania świadczenia; terminu ważności orzeczeń o niepełnosprawności albo orzeczeń o stopniu niepełnosprawności, kart parkingowych, a także lekarskich o braku przeciwskazań zdrowotnych, w tym do służby funkcjonariuszy poszczególnych służ i organów, do 60 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii (zmiana 10 art. 15 zc)

OPZZ uważa ponadto, że konieczna jest modyfikacja zasad przyznawania zasiłku chorobowego finansowanego ze środków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych – poprzez rozważenie nadania prawa do skorzystania z zasiłku np. od 14 dni niezdolności do pracy w roku kalendarzowym w miejsce wynagrodzenia na podstawie art. 92 Kodeksu pracy, wypłacanego przez pracodawcę z jego środków.

Zwiększenie dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych

Propozycje zwiększenia kwoty bazowej dofinansowania do wynagrodzeń osób niepełnosprawnych poprzez zmianę w zakresie art. 26a ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych jest od dawna oczekiwanym postulatem zarówno pracowników jak i pracodawców tego obszaru rynku pracy.

Zwiększenie podstawy wynagrodzeń złagodzi częściowo pracodawcom skutki podwyższenia kwoty minimalnego wynagrodzenia w przypadku osób o umiarkowanym i o znacznym stopniu niepełnosprawności, ze szczególnym uwzględnieniem osób o szczególnych schorzeniach, a tym samym pozwoli wspomóc pracodawców zatrudniających tych pracowników, w związku z pogorszeniem się sytuacji ekonomicznej spowodowanej COVID-19. Pozytywnie oceniamy podwyższenie podstawy kwoty bazowej na osoby o znacznym stopniu niepełnosprawności z 1800 zł do 1950 zł i przy stopniu umiarkowanym z 1125 zł do 1200zł oraz zwiększenia dodatku do kwoty bazowej na osoby o szczególnych schorzeniach z 600 zł do 1200 zł w przypadku osób o znacznym stopniu niepełnosprawności i z 600 zł do 900 zł w przypadku osób o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. Poddajemy pod rozwagę także dofinansowanie do lekkiego stopnia niepełnosprawności.

Uwzględnienie odroczenia terminów szkoleń bhp

Przepisy ustawy należy uzupełnić o rozwiązania zakładające dopuszczenie możliwości przeprowadzania instruktażu ogólnego (w szkoleniach wstępnych) w formie samokształcenia kierowanego lub seminarium (o czasie trwania min. 3 h lekcyjne), w szczególności z użyciem środków komunikacji elektronicznej. Odnośnie przeprowadzania szkoleń okresowych pracowników – za wyjątkiem pracowników na stanowiskach robotniczych - można wprowadzić czasowe dopuszczenie w formie samokształcenia kierowanego lub seminarium (o czasie trwania min. 8 h lekcyjnych) z użyciem środków komunikacji elektronicznej. Pracownicy powinni otrzymać (np. pocztą elektroniczną) komplet niezbędnych materiałów do zaktualizowania i uzupełnienia swojej wiedzy i umiejętności z zakresu przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy związanych z wykonywaną pracą, zagrożeń związanych z wykonywaną pracą oraz metod ochrony przed tymi zagrożeniami, postępowania w razie wypadku i w sytuacjach zagrożeń.

Zawieszenie czasowe powinno być analogiczne jak w przypadku badań lekarskich.

Wynagrodzenie pracownika młodocianego

Projekt stanowi, że w okresie czasowego ograniczenia lub zawieszenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty pracodawca zwalnia młodocianego pracownika odbywającego przygotowanie zawodowe z obowiązku świadczenia pracy, a także że w okresie tego zwolnienia pracownik nie zachowuje prawa do wynagrodzenia. W ocenie OPZZ pracownik młodociany w takim okresie powinien bezwzględnie otrzymywać wynagrodzenie.

Obligatoryjne zwolnienie podatku od nieruchomości

Projekt stanowi, że rada gminy może wprowadzić, w drodze uchwały, za część 2020 roku zwolnienia od podatku od nieruchomości: gruntów, budynków i budowli związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców, wskazanym grupom przedsiębiorców, których płynność finansowa uległa pogorszeniu w związku z ponoszeniem negatywnych konsekwencji ekonomicznych z powodu COVID-19. Takie zwolnienie w naszej ocenie powinno być obligatoryjne (art. 15p ust. 1).

Opłata za użytkowanie wieczyste

Projekt stanowi, że opłatę roczną z tytułu użytkowania wieczystego, o której mowa w ustawie o gospodarce nieruchomościami za rok 2020 wnosi się w terminie do dnia 30 czerwca 2020 r. OPZZ uważa za uzasadnione, przesunąć termin wnoszenia opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego, o której mowa w art. 71 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami za rok 2020 (art. 1 pkt 10 projektu ustawy w związku z dodawanym art. 15j) oraz opłat z tytułu przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności (art. 36 projekt ustawy) do dnia 31 grudnia 2020 r. i rozłożyć ww. płatności na raty.

Zakaz odłączania mediów

W art. 31t i następnych zawarto możliwość przedłużenia na warunkach dotychczasowych czasu obowiązywania umowy najmu do dnia 30 czerwca 2020 r. na podstawie oświadczenia woli najemcy. Konieczne jest wprowadzenie w projekcie ustawy zakazu odłączania mediów w tym okresie w mieszkaniu oraz możliwości ratalnej spłaty zobowiązań. Postulujemy także o wprowadzenie do projektu możliwości prolongaty terminu spłaty należności wobec wspólnot mieszkaniowych i spółdzielni mieszkaniowych z tytułu opłat czynszowych w połączeniu z ustanowieniem mechanizmu dopłat państwa do czynszów (Bank Gospodarstwa Krajowego).

Przesunięcie obowiązku utworzenia Pracowniczych Planów Kapitałowych

OPZZ pozytywnie ocenia kwestię przesunięcia obowiązku utworzenia Pracowniczych Planów Kapitałowych w średnich przedsiębiorstwach. Należałoby się jednak zastanowić, czy termin 1 października 2020 roku jest realny. Należy też oczekiwać, że w obecnej sytuacji mniejsza część pracowników będzie zainteresowana przystąpieniem do PPK, z uwagi na konieczność opłacania składki. Być może będzie to też skutkowało rezygnacją z partycypacji w PPK przez pracowników, którzy już przystąpili do tego programu

Składanie sprawozdania finansowego

OPZZ uznaje za niewystarczające dla zapewnienia pewności prawa zawarcie w projekcie ustawy delegacji dla ministra finansów do określenia, w drodze rozporządzenia, innego terminu wypełniania obowiązków w zakresie złożenia przez związki zawodowe i inne organizacje pozarządowe sprawozdania finansowego oraz innych informacji, o których mowa w ustawie dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości. Określenie nowej daty sprawozdania finansowego oraz zeznania CIT-8 winno – z uwagi na upływający termin – zostać zapisane wprost w niniejszej ustawie.

Ewaluacja

Zdaniem OPZZ ustawa do czerwca 2020 r. powinna nastąpić ewaluacja uchwalonej ustawy. Określone w Ocenie Skutków Regulacji mierniki powinny zostać uzupełnione o liczbę miejsc pracy objętych wsparciem i liczbę zachowanych miejsc pracy w rezultacie wykorzystania instrumentów wsparcia.

Dodatkowe uwagi szczegółowe do art. 1 pkt 10:

1)art. 15g:

• ust. 6 i 8 - powstaje daleko idąca wątpliwość, czy przedsiębiorcy będą mogli w pierwszej kolejności ograniczać czas pracy pracownikom o 20%, lecz nie więcej niż do 0,5 etatu oraz w wyniku tego obniżyć wynagrodzenie pracownikowi (ust. 8), a następnie skorzystać z możliwości ogłoszenia przestoju ekonomicznego (ust. 6), w wyniku czego pracownik po raz kolejny mógłby mieć obniżone wynagrodzenie. Należy stanowczo zablokować taką możliwość, gdyż w ten sposób pracownik byłby kilka razy dotknięty znaczącymi obniżkami swego wynagrodzenia.

• ust. 11 - należy wykreślić „z których każda zrzesza co najmniej 5% pracowników zatrudnionych u pracodawcy”. W szczególnej sytuacji wywołanej pandemią należy zrezygnować w tym obszarze z kryterium zrzeszania co najmniej 5% pracowników zatrudnionych u pracodawcy.

• w odniesieniu do regulacji ust. 11 i ust. 12 należy dodać: „Pracodawca przekazuje kopię porozumienia właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy w terminie 5 dni roboczych od dnia zawarcia porozumienia.”

• ust. 13 - czas dwóch dni na zawarcie przez związki zawodowe z pracodawcą porozumienia o warunkach i trybie wykonywania pracy w okresie przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy jest zdecydowanie niewystarczający. Znacząco może to ograniczyć możliwość podjęcia uzgodnień ze związkami zawodowymi lub przedstawicielami pracowników. Należy zatem wydłużyć termin negocjacji do co najmniej 7 dni.

Ponadto nie wyrażamy zgody na zapis umożliwiający pracodawcy samodzielne ustalenie warunków i trybu wykonywania pracy w okresie przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy w razie, gdy w zakładzie pracy nie zostanie osiągnięte porozumienie na zasadach określonych w ust. 11 lub 12. W związku z tym wskazujemy na konieczność wykreślenia zdania drugiego z komentowanej regulacji.

2)art. 15m

projekt ustawy powinien określać szczegółowe kryteria wsparcia przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego osób fizycznych prowadzących zarobkowo działalność twórczą lub artystyczną. Wnioskujemy, aby wsparcie to zostało zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych.
przewidziano modyfikację zawartych umów o zamówienie publiczne w związku utrudnieniami w ich realizacji w wyniku epidemii. Uwzględnienie problemu realizacji zamówień publicznych zasługuje na poparcie, jednak zapisy ustawy w tym zakresie będą musiałby być stosowane w sposób ścisły. Istnieje bowiem ryzyko, że modyfikacja zakresu zamówienia w oparciu o ww. przepis, która w praktyce może prowadzić od ustalenia nowego zamówienia oraz zmiany wynagrodzenia za realizację zamówienia, może narazić zamawiającego na ryzyko zarzutów ze strony oferentów, których oferty zostały odrzucone w trakcie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Ponadto, ponownej analizy wymaga treść art. 15r. ust 4 projektu ustawy, w którym zastrzeżono, że wzrost ceny spowodowany każdą kolejną zmianą nie przekroczy 50% wartości pierwotnej umowy. Należy doprecyzować, że zmiana ceny wynikająca ze spełnienia przesłanek wynikających z epidemii będzie jednorazowa i łącznie nie przekroczy określonej procentowej wysokości ceny zamówienia. Ponownej analizy wymaga także możliwość aż 50% zmiany wartości pierwotnej umowy. Zasadne jest ustalenie górnego limitu wzrostu ceny jednak zasadniczo zmiana ceny powinna wynikać z oszacowania kosztów wynikających z trudności realizacji zamówienia publicznego. Jednocześnie należy rozważyć uzupełnienie art. 15r ust. 4 ustawy o pkt 3, przewidujący możliwość korekty umowy przez zmianę terminów płatności za wykonane dotychczas dostawy, usługi lub roboty budowlane i dokonanie płatności częściowych. Pozwoli to na zwieszenie elastyczności finansowej zamawiających w związku z zaprzestaniem działalności w wyniki epidemii.W projekcie ustawy powinno znaleźć się także zastrzeżenie, że zmiana sposobu wykonywania robót i zakresu świadczenia wykonawcy nie może prowadzić do zaprzestania realizacji wymogu zatrudnienia na umowę o pracę pracowników realizujących zamówienia publiczne, jeśli zamawiający taki wymóg ustanowił przy wyborze ofert.
projekt ustawy wprowadza zmiany dotyczące ustawy z dnia 26 października 1995 r. o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego. W konsekwencji, w przypadku wystąpienia trudności w obsłudze kredytu, z uwagi na okresowe obniżenie lub utratę dochodów gospodarstwa domowego części najemców lokali mieszkalnych wybudowanych w ramach programu społecznego budownictwa czynszowego, w okresie kryzysu spowodowanego COVID-19, uzyska możliwość okresowego zawieszenia spłaty kredytu jako przejściowej formy wsparcia. Podobne wsparcie powinni otrzymać kredytobiorcy, którzy zaciągnęli kredyt mieszkaniowy spłacany w złotych lub denominowany do waluty obcej
projekt ustawy dopuszcza, aby w celu realizacji zadań związanych z przeciwdziałaniem COVID-19 wynagrodzenia w państwowej sferze budżetowej mogły być wypłacane ponad kwoty wynagrodzeń ustalone zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 23 grudnia 1999 r. o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych innych ustaw. OPZZ apeluje, aby w trybie pilnym uruchomić zwiększone środki na wynagrodzenia osób zaangażowanych w zwalczanie zagrożenia spowodowanego COVID-19. Podział tych środków powinien nastąpić przy udziale Rady Dialogu Społecznego
artykuł przewiduje, że starosta może, na podstawie zawartej umowy, przyznać przedsiębiorcy w dofinansowanie części kosztów wynagrodzeń pracowników. Jednocześnie jednak przedsiębiorca powinien być zobowiązany utrzymać zatrudnienie w czasie pobierania świadczenia i po zakończeniu przez okres co najmniej 12 miesięcy, a umowy o pracę w zakresie wysokości wynagrodzenia zawarte przed rozpoczęciem pobierania nie powinny móc być zmieniane na niekorzyść pracownika.
zawieszenie, bez konsekwencji prawno-finansowych, spłaty kredytów dla gospodarstw domowych zaciągniętych w bankach i instytucjach parabankowych,
przedłużenie możliwości rozliczenia rocznego zeznania podatkowego dla podatników podatku dochodowego od osób fizycznych,
przyspieszenie zwrotu nadpłaty podatku dochodowego od osób fizycznych w związku ze złożeniem rocznej deklaracji podatkowej,
wydłużenie okresu zwrotu niedopłaty w podatku PIT,
przekazywanie przez państwo pomocy pracującym w formie bonów towarowych.
zwolnienie z podatku PIT bonów towarowych,
zwiększenie kwoty wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe dla bonów żywieniowych oraz wprowadzenie stosownego zwolnienia podatkowego w tym zakresie,
rozszerzenie zakresu bezpłatnych porad prawnych dla pracowników,
preferencyjne kredyty dla pracodawców na zorganizowanie pracownikom pracy zdalnej (wyposażenie) (BGK),
obniżenie stawek podatku VAT,
zmniejszenie klina podatkowego po stronie pracownika.
elastyczne podejście instytucji pośredniczących do rozliczania wydatków, które już zostały poniesione lub wynikają z długoterminowych kontraktów, w tym kwalifikowanie kosztów stałych związanych z utrzymaniem biur i zespołów projektowych, ale także wydatków poniesionych w związku z przygotowaniem wydarzeń, które w projektach nie dojdą ostatecznie do skutku (np. szkolenia, konferencje),
wprowadzenie szybkich i prostych procedur dotyczących zawieszania projektów i wstrzymywania okresu ich realizacji,
możliwość (na wniosek beneficjenta) zmiany okresów rozliczeniowych,
możliwość (na wniosek beneficjenta) wydłużenia okresu realizacji projektów oraz kwalifikowania wydatków (także w tych przypadkach, w których okres realizacji był narzucony kryteriami wyboru w konkursach),
weryfikację zakresu projektów i elastyczne wprowadzanie zmian, np. co do formy wsparcia (np. zmiana z formy stacjonarnej na zdalną),
możliwość renegocjacji zakładanych wskaźników projektów (także tych narzucanych kryteriami wyboru w konkursach),
podjęcie przez rząd działań na poziomie europejskim w celu wydłużenia okresu kwalifikowalności wydatków w programach operacyjnych finansowanych ze środków perspektywy 2014-2020.

3)art. 15r

4)art. 15v:

• ust. 1 pkt 2 – nie ma określonego limitu godzin nadliczbowych. Czy stosujemy zatem zasady określone w Kodeksie pracy? Wskazanie w zapisie „w wymiarze niezbędnym dla” wywołuje uzasadnione wątpliwości w komentowanym obszarze.

• ust. 3 pkt 2 – bardzo daleko idące ograniczenie uprawnień pracowniczych. Proszę zauważyć, iż zostają zawieszone podstawowe prawa pracownicze w odniesieniu do wypoczynku pracownika, nawet w obszarze skorzystania z urlopu na żądanie. Należy zatem zmienić zapis w kierunku mniej restrykcyjnym dla pracownika.

5)art. 15w

6)art. 15zj

7)art. 15 zf:

• ust. 1 pkt 1 - jakie jest ratio legis w ograniczeniu nieprzerwanego dobowego, jak i tygodniowego odpoczynku, wskazanego w art. 132 § 1 i 133 § 1 Kodeksu pracy u pracodawcy, u którego wystąpił spadek obrotów gospodarczych w następstwie wystąpienia COVID-19? Niezależnie od powyższego nie wyrażamy zgody na wyłączenie tej kwestii z obowiązku uzgodnienia ze związkami zawodowymi lub przedstawicielami pracowników na zasadach określonych w ust. 4.

• ust. 4 - z uwagi na istniejące wątpliwości interpretacyjne należy dodać przepis wyjaśniający sytuację, gdy u pracodawcy jest tylko jedna reprezentatywna organizacja związkowa, wskazana w pkt 1 lub w pkt 2.

W szczególności należy mieć tu na uwadze regulację zawartą w art. 30 ust. 7 ustawy o związkach zawodowych, która obowiązuje od dnia 1 stycznia 2019 roku. Zgodnie z nią „Przepis (…) stosuje się odpowiednio, jeżeli u pracodawcy działa jedna reprezentatywna zakładowa organizacja związkowa zrzeszająca co najmniej 5% pracowników zatrudnionych u pracodawcy.”

Na użytek komentowanej regulacji do pkt 1 i 2 należy wprowadzić stosowne rozwiązania, wyjaśniające mechanizm negocjacyjny, gdy u pracodawcy jest kilka organizacji związkowych, a wśród nich tylko jedna organizacja reprezentatywna”. Ponadto zgodnie z uwagą zgłoszoną powyżej, należy mienić przepis w postaci wprowadzenia obowiązku dla pracodawcy uzgadniania wszystkich spraw, wskazanych w ust. 1.

8)art. 15zt

• ust. 2 – niezwykle enigmatycznym jest jeden z warunków otrzymania po raz drugi świadczenia postojowego, a mianowicie: „oświadczenie osoby uprawnionej, że jej sytuacja materialna w następstwie wystąpienia okoliczności (…), nie uległa poprawie.”

Jest to trudne do zweryfikowania, a także daje możliwości do swobodnego interpretowania komentowanego wymogu.

9)art. 15zw

• istnieje realne zagrożenie, iż wypłata świadczenia postojowego beneficjentom wskazanym w art. 15zr projektu, doprowadzi do znaczącego uszczuplenia środków zgromadzonych na Funduszu Pracy.

10)art. 15zza

Ponadto OPZZ postuluje o wprowadzenie do projektu ustawy przepisów pozwalających na:

Uważamy także, że konieczne jest przygotowanie pakietu rozwiązań redukujących negatywne skutki finansowe i organizacyjne związane z obecną sytuacją, które dotyczyć będę beneficjentów projektów europejskich, w tym m.in.:

Zadania na rzecz obronności

Projekt ustawy przewiduje zmianę ustawy z dnia 23 sierpnia 2001 r. o organizowaniu zadań na rzecz obronności państwa realizowanych przez przedsiębiorców. W tej ustawie zasadna jest także korekta treści art. 7 ustęp 2,który reguluje nałożenie na przedsiębiorcę w drodze decyzji administracyjnej zadań. W art. 7 treść ustępu 2 należy doprecyzować, że wykonywanie zadań na rzecz obronności państwa następuje na podstawie umowy zawartej z przedsiębiorcą przez organ, który wydał decyzję nakładającą obowiązek ich realizacji, i jest finansowane w wysokości zapewniającej realizację tych zadań z budżetu państwa oraz planowane w części budżetowej organu będącego stroną umowy. Zmiana ta powinna pozwolić, aby w umowie między przedsiębiorcą a organem zlecającym wskazać wysokość dotacji, która pokryje przedsiębiorcy wszystkie koszty realizacji zleconych zadań. Dotacja ta powinna mieć charakter obligatoryjny i powinna zapewniać pełne i terminowe wykonanie przez przedsiębiorcę zadań zleconych.

Zapewnienie możliwości technicznych dla zdalnego nauczania

Rząd powinien zapewnić nauczycielom oraz dzieciom i młodzieży techniczną możliwość do zdalnego nauczania, w szczególności zrefundować koszty komputera i drukarki, zużycia energii elektrycznej, kosztów podłączenia internetowego, materiałów takich jak papier, itp.

Zmiany dotyczące działalności operatora pocztowego oraz zmiany w prawie pocztowym

Operatorzy pocztowi świadczą usługi na rzecz obywateli w skali całego kraju oraz za granicą. Czynności wykonywane przez operatorów pocztowych, w tym przyjmowanie, przemieszczanie i doręczanie przesyłek pocztowych polegają na ciągłym kontakcie międzyludzkim, co zwiększa ryzyko rozprzestrzeniania się chorób zakaźnych. W sytuacji ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii odpowiednio przez wojewodę/ministra właściwego do spraw zdrowia w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw administracji publicznej/Radę Ministrów może mieć miejsce sytuacja, w której przedsiębiorcy świadczący usługi pocztowe będą zobligowani do czasowego zamykania placówek pocztowych, ograniczania kursów z przesyłkami pocztowymi oraz ograniczania czy wręcz czasowego wyłączania poszczególnych rejonów doręczeń. Stąd też Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych proponuje, aby art. 14 ust. 1 otrzymał brzmienie:

„1. Zarządzający lotniskiem, zarządzający dworcem kolejowym, przewoźnik lotniczy, kolejowy, drogowy lub operator pocztowy, nie ponoszą odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną w związku z uzasadnionymi działaniami władz publicznych mającymi na celu przeciwdziałanie COVID-19, w szczególności za brak możliwości świadczenia usług, w tym brak możliwości przewozu.”

W wyżej wskazanej ustawie proponujemy także dodać przepis, w który wprowadzałby zmiany w ustawie z dnia 23 listopada 2012 r. Prawo pocztowe (Dz. U. z 2018 r., poz. 2188). W związku z tym proponujemy:

• art. 37 ust. 3 nadać następujące brzmienie:

„3. Przepisy ust. 2 oraz ust. 4a nie naruszają przepisów innych ustaw dotyczących sposobu, zasad i trybu doręczeń.”

• w ust. 4 w zdaniu pierwszym kropkę zastąpić przecinkiem i dodać wyrazy „,z zastrzeżeniem ust. 4a”,

• po ust. 4 dodać ust. 4a w brzmieniu:

„4a. W stanach nadzwyczajnych lub w przypadku wystąpienia stanu epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego, przesyłka listowa będąca przesyłką rejestrowaną może być doręczona w sposób, o którym mowa w ust. 2 pkt 1 lit. a bez konieczności składania wniosku, o którym mowa w ust. 4.”

Poczta Polska jako operator wyznaczony ma obowiązek świadczenia usług powszechnych na terytorium całego kraju. Dodatkowo, Poczta Polska oprócz usług powszechnych, świadczy inne usługi pocztowe określone ustawą, nie tylko na rzecz obywateli, ale także na rzecz podmiotów państwowych i prywatnych. Mając na uwadze zdrowie i bezpieczeństwo pracowników Poczty Polskiej, ale także i zdrowie i bezpieczeństwo obywateli polskich proponujemy wprowadzenie powyższej zmiany w ustawie Prawo pocztowe, która umożliwi ciągłość działania w sektorze usług pocztowych przy jednoczesnym zabezpieczeniu rozprzestrzenianiu się wirusa SARS-CoV-2.Za priorytet uznano tutaj ochronę zdrowia publicznego, w tym doręczycieli korespondencji, a także uchronienie odbiorców przesyłek, w tym tych przebywających w kwarantannie przed negatywnymi skutkami braku możliwości doręczenia do nich często oczekiwanych przez nich przesyłek pocztowych.

Dodatkowo po art. 51 proponujemy dodać nowy art. 51a w brzmieniu:

„Art. 51a

Prezes UKE na wniosek operatora wyznaczonego, w drodze decyzji, ustanawia dla operatora wyznaczonego odstępstwo od obowiązku świadczenia usług powszechnych na określonym obszarze, w razie szerzenia się zakażenia lub choroby zakaźnej, które może stanowić zagrożenie dla zdrowia publicznego.
Decyzję, o której mowa w ust. 1 Prezes UKE wydaje niezwłocznie, jednak nie później niż w terminie 2 dni od dnia otrzymania wniosku w formie elektronicznej od operatora wyznaczonego. Decyzja może być wydana także ustnie, telefonicznie, za pomocą środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (Dz. U. z 2020 r. poz. 344) lub za pomocą innych środków łączności.
W przypadku, o którym mowa w ust. 1, minister właściwy do spraw łączności zapewnia operatorowi wyznaczonemu środki finansowe z budżetu państwa w związku z poniesioną przez tego operatora szkodą.”

Poczta Polska S.A. zgodnie z przepisami ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. Prawo pocztowe (dalej: „Ustawa”), została wyłoniona przez Prezesa UKE w drodze konkursu na operatora wyznaczonego na okres 10 lat (do 2025 roku). Zgodnie z przepisami Ustawy, operator wyznaczony ma obowiązek świadczenia usług powszechnych na terytorium całego kraju. Obowiązek nałożony Ustawą obejmuje świadczenie usług powszechnych:

w sposób jednolity w porównywalnych warunkach;
przy zapewnieniu na terytorium całego kraju rozmieszczenia:
- placówek pocztowych operatora wyznaczonego zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 47 pkt 3 oraz
- nadawczych skrzynek pocztowych odpowiedniego do zapotrzebowania na danym terenie;
z zachowaniem wskaźników czasu przebiegu przesyłek pocztowych;
po przystępnych cenach;
z częstotliwością zapewniającą co najmniej jedno opróżnianie nadawczej skrzynki pocztowej i doręczanie przesyłek pocztowych, co najmniej w każdy dzień roboczy i nie mniej niż przez 5 dni w tygodniu z wyłączeniem dni ustawowo wolnych od pracy;
w sposób umożliwiający uzyskanie przez nadawcę dokumentu potwierdzającego odbiór przesyłki rejestrowanej.

W aktualnym stanie prawnym, Ustawa daje Prezesowi UKE możliwość, w drodze decyzji, ustanowienia dla operatora wyznaczonego odstępstw od obowiązku świadczenia usług powszechnych na określonym obszarze. Jednakże obecne brzmienie Ustawy nie przewiduje możliwości wprowadzenia tego rodzaju odstępstw w sytuacjach zagrożenia związanych z rozprzestrzenianiem się chorób zakaźnych. W związku z powstającym ryzykiem szerzenia się zakażenia lub choroby zakaźnej i co jest z tym związane, czasowe oraz terytorialne trudności w świadczeniu usług powszechnych, niezbędnym wydaje się wprowadzenie do Ustawy przepisu, który uwzględniałby konieczność czasowego zamknięcia na danym terytorium placówek pocztowych oraz ograniczania kursów z przesyłkami pocztowymi czy też ograniczania lub wyłączania poszczególnych rejonów doręczeń. W obecnym stanie prawnym dopiero stosowne decyzje administracyjne stwierdzające stan zagrożenia epidemicznego lub stan epidemii dają możliwość Poczcie Polskiej S.A. czasowego zawieszenia świadczenia usług pocztowych, w tym powszechnych. Przedmiotowa regulacja miałaby dać taką możliwość już np. w momencie objęcia przez Głównego Inspektora Sanitarnego kwarantanną znacznej liczby pracowników Poczty Polskiej S.A., skutkującej brakiem możliwości świadczenia usług na danym obszarze. Stąd też wprowadzenie przedmiotowej wydaje się konieczne i uzasadnione.